
Cầu Hiền Lương - sông Bến Hải không chỉ là một địa danh, mà còn là biểu tượng cho một giai đoạn lịch sử bi thương nhưng cũng đầy tự hào của dân tộc Việt Nam. Nơi đây gợi nhớ về những hy sinh to lớn của các thế hệ cha ông, đồng thời nhắc nhở chúng ta phải luôn trân trọng nền hòa bình, độc lập mà đất nước đang có được.
Nếu có dịp đến Quảng Trị, đừng quên ghé thăm cầu Hiền Lương, đứng trên cây cầu lịch sử này, bạn sẽ cảm nhận được sâu sắc hơn những giá trị thiêng liêng của tự do và thống nhất dân tộc.
1. Vị trí địa lý và tầm quan trọng lịch sử

Cầu Hiền Lương bắc qua sông Bến Hải, thuộc địa phận huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Dòng sông này dài khoảng 100km, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn, chảy ra biển Đông tại Cửa Tùng. Tuy nhỏ bé, nhưng từ năm 1954 đến 1975, sông Bến Hải lại trở thành vết cắt chia đôi đất nước theo Hiệp định Genève.
Hiệp định quy định lấy vĩ tuyến 17 (chạy ngang sông Bến Hải) làm ranh giới quân sự tạm thời giữa hai miền Nam – Bắc, dự kiến trong vòng 2 năm sẽ tổng tuyển cử thống nhất đất nước. Tuy nhiên, do những biến động chính trị, Việt Nam bị chia cắt lâu dài, biến cây cầu Hiền Lương trở thành biểu tượng chia cắt đầy đau thương.
2. Cây cầu của nỗi đau chia cắt

Cầu Hiền Lương được người Pháp xây dựng vào năm 1928, ban đầu làm bằng gỗ. Năm 1952, cầu được xây lại bằng bê tông cốt thép, dài 178m, rộng 3,5m, gồm 7 nhịp. Sau Hiệp định Genève, cây cầu bị chia làm hai nửa:
- Bắc cầu thuộc quyền kiểm soát của chính quyền miền Bắc
- Nam cầu thuộc quyền kiểm soát của chính quyền miền Nam
Khi ấy, cây cầu bị chia làm hai màu sơn: một bên xanh, một bên vàng, mỗi bên thể hiện sự hiện diện của một chính quyền khác nhau. Những cuộc tuyên truyền, đấu tranh chính trị, thậm chí là chiến tranh tâm lý cũng diễn ra ngay trên cây cầu nhỏ bé này.
3. Những cuộc đấu tranh bền bỉ ngay trên cây cầu Hiền Lương

Trong suốt 21 năm chia cắt, người dân hai bên bờ sông Bến Hải không được tự do qua lại. Những cuộc chia ly diễn ra ngay trên cầu, những giọt nước mắt lăn dài khi người thân nhìn thấy nhau mà không thể đến gần.
“Cuộc chiến màu sơn” trên cầu Hiền Lương cũng là một phần của cuộc chiến tâm lý khốc liệt. Ban đầu, phía Bắc sơn nửa cây cầu của mình màu xanh, sau đó phía Nam sơn màu vàng đậm hơn để lấn át. Không chịu thua, phía Bắc tiếp tục sơn xanh đậm hơn. Hai bên cứ thế thay phiên nhau sơn lại cây cầu, thể hiện sự đối đầu gay gắt về mặt tinh thần và chính trị.
Ngoài ra, hai bên còn dùng loa phát thanh công suất lớn để tuyên truyền, đấu tranh tư tưởng. Chính quyền miền Nam đặt loa 500W, phía miền Bắc đáp lại bằng dàn loa 1000W. Trận chiến loa này kéo dài suốt nhiều năm, khiến cây cầu trở thành chiến trường không tiếng súng nhưng đầy căng thẳng.
4. Cầu Hiền Lương ngày nay - Biểu tượng của khát vọng hòa bình

Sau 21 năm bị chia cắt, vào ngày 30/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, đất nước hoàn toàn thống nhất, cầu Hiền Lương không còn là ranh giới chia cắt hai miền. Cây cầu bị bom đạn tàn phá nhưng sau đó được xây dựng lại để trở thành biểu tượng của hòa bình, khát vọng độc lập, thống nhất.
Ngày nay, khu di tích đôi bờ Hiền Lương – Bến Hải đã trở thành điểm đến lịch sử quan trọng, nơi lưu giữ những ký ức về một thời kỳ đấu tranh đầy gian khổ nhưng cũng đầy kiên cường của dân tộc.
Hiện nay, cầu Hiền Lương đã được phục dựng với hai màu xanh – vàng nguyên bản, như một cách nhắc nhở thế hệ sau về những năm tháng đau thương nhưng cũng đầy kiêu hãnh. Khu di tích đôi bờ Hiền Lương bao gồm:
- Cầu Hiền Lương phục dựng
- Nhà trưng bày Hiền Lương - Bến Hải với nhiều tư liệu quý giá về lịch sử
- Cột cờ Hiền Lương - nơi từng diễn ra cuộc chiến cờ giữa hai miền
- Loa phóng thanh khổng lồ - tái hiện lại cuộc chiến tâm lý năm xưa
Mỗi năm, vào ngày 30/4, hàng ngàn người dân khắp nơi tụ hội về đây để tưởng nhớ lịch sử, tri ân những người đã ngã xuống vì hòa bình dân tộc.