
1. Thiết kế modular
Bạn đã bao giờ nghĩ về việc một sản phẩm có thể "lớn lên" cùng bạn, thay vì phải bỏ đi khi một bộ phận nhỏ bị hỏng? Đó chính là ý nghĩa của thiết kế modular – nguyên tắc cho phép sản phẩm được tháo lắp, nâng cấp và sửa chữa dễ dàng, kéo dài đáng kể vòng đời sử dụng.
- Thiết kế modular cho phép các bộ phận thay thế dễ dàng khi hỏng, kéo dài tuổi thọ sản phẩm.
- Ví dụ điển hình là Apple Mac Pro sử dụng khung off-the-shelf, người dùng có thể nâng cấp RAM, ổ cứng nhanh chóng.
- Modular giúp giảm lượng phế phẩm điện tử, giảm nhu cầu mua mới và tăng tần suất bảo trì.
- Hướng dẫn lắp ráp và tháo rời kèm theo giúp kỹ thuật viên và người dùng cuối thao tác đơn giản.
- Tiêu chuẩn kết nối chung (ví dụ USB-C) tăng khả năng tương thích giữa các thiết bị khác nhau.
2. Thiết kế để tháo rời và sửa chữa
Trong một thế giới mà các sản phẩm thường được thiết kế để "dùng một lần rồi bỏ", xu hướng thiết kế để tháo rời và sửa chữa đang dần định hình lại cách chúng ta tiêu dùng. Việc này không chỉ trao quyền cho người dùng mà còn giảm đáng kể lượng rác thải ra môi trường.
- Cung cấp tài liệu kỹ thuật và phụ tùng thay thế giúp người dùng tự sửa chữa, giảm lượng hàng bỏ đi.
- Các phong trào như Framework Right to Repair thúc đẩy quyền sửa chữa, yêu cầu nhà sản xuất phải cung cấp bộ dụng cụ sửa chữa và hướng dẫn cần thiết.
- Thiết kế sử dụng ốc vít tiêu chuẩn, không dùng keo cố định để dễ dàng tiếp cận linh kiện bên trong.
- Các startup chuyên về sửa chữa chính hãng đã ra đời, đóng vai trò cầu nối giữa hãng và người tiêu dùng.
- Sửa chữa và tái sử dụng làm giảm chi phí bảo trì và tăng giá trị vòng đời sản phẩm.
3. Chọn vật liệu tái chế
Vật liệu là "linh hồn" của sản phẩm, và việc lựa chọn vật liệu có nguồn gốc bền vững là một bước đi quan trọng trong kinh tế tuần hoàn. Ưu tiên vật liệu tái chế không chỉ giảm gánh nặng khai thác tài nguyên mà còn giảm lượng rác thải.
- Ưu tiên chọn nhựa tái chế, kim loại tái sinh và giấy tái chế có chứng nhận FSC hoặc tương đương.
- Những vật liệu này phải đảm bảo chất lượng, an toàn và khả năng phân hủy hoặc tái chế sau khi sử dụng.
- Tài liệu minh bạch về nguồn gốc và thành phần vật liệu giúp chứng minh tính tuần hoàn của sản phẩm.
- Nhiều hãng thời trang cao cấp đã chuyển sang vải tái chế PET từ chai nhựa, giảm lượng rác thải nhựa đại dương.
- Chứng nhận Cradle to Cradle đánh giá mức độ thân thiện và tái chế của vật liệu trong sản phẩm.
4. Tối ưu hóa đóng gói
Bao bì sản phẩm thường là thứ bị vứt bỏ đầu tiên sau khi mua hàng. Tuy nhiên, trong kinh tế tuần hoàn, tối ưu hóa đóng gói không chỉ là giảm thiểu rác thải mà còn là cơ hội để nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm thiểu tác động môi trường từ khâu vận chuyển.
- Đóng gói thiết kế tối giản giúp giảm vật liệu sử dụng và giảm chi phí vận chuyển.
- Sử dụng bao bì có thể phân hủy sinh học hoặc làm từ giấy tái chế giúp tăng khả năng tái sử dụng.
- In ấn tối giản, dùng mực hữu cơ, hạn chế lớp phủ bóng để tăng tính tái chế của bao bì.
- Tối ưu hóa kích thước và trọng lượng bao bì giúp giảm lượng CO₂ phát sinh trong logistics.
- Nhiều doanh nghiệp áp dụng đóng gói returnable – có thể trả lại, vệ sinh và tái sử dụng nhiều lần, tạo nên một vòng lặp khép kín.
5. Đa chức năng và đa vòng đời
Một sản phẩm có thể làm được nhiều hơn một việc, hoặc có thể được biến đổi để phục vụ mục đích khác sau khi hoàn thành chức năng ban đầu – đó là triết lý của thiết kế đa chức năng và đa vòng đời. Cách tiếp cận này giúp kéo dài đáng kể thời gian sử dụng của sản phẩm, tối đa hóa giá trị và giảm thiểu lãng phí.
- Thiết kế sản phẩm có nhiều chức năng khác nhau nhằm kéo dài thời gian sử dụng, ví dụ như một chiếc bàn có thể biến thành giá sách, hay áo khoác chuyển thành túi ngủ.
- Khả năng tháo rời từng bộ phận giúp sản phẩm được nâng cấp, tái sản xuất cho mục đích mới.
- Mỗi vòng đời mới không chỉ tạo giá trị kinh tế mà còn giảm tiêu thụ tài nguyên và phát thải rác.
- Tư duy thiết kế hướng đến "vòng đời dài hạn" đang trở thành tiêu chuẩn mới trong chuỗi cung ứng bền vững.